به نقل از «خبرآنلاین»

دشواری های گذار به دموکراسی در جهان اسلام  

تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۷۰۲۰۶

در سال 2003، نومحافظه کاران آمریکایی تصور می کردند با برانداختن صدام، به سادگی یک دموکراسی لیبرال در عراق برقرار می کنند و آن کشور را به الگوی دموکراسی خاورمیانه تبدیل خواهند کرد. اما نه تنها این اتفاق نیفتاد، بلکه عراق به اقلیمی بی ثبات و اسیر بحران های متعدد سیاسی تبدیل شد که داعش از آن جا سربرآورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

انقلاب های عربی سال های 11-2010 به رغم ایجاد خوشبینی های اولیه، به گذار دموکراتیک منجر نشد. بحران های سیاسی مصر در سال 2013، بازگشت نظامیان به قدرت را در پی داشت. کشورهای یمن، سوریه و لیبی دچار جنگ داخلی شدند. تونس که توانست از آن مهلکه جان سالم به در برد، حالا روزگار چندان خوشی ندارد. در آخرین انتخابات پارلمانی این کشور، تنها 11 درصد واجدان شرایط، در رای گیری شرکت کردند. با این مشروعیت پایین، معلوم نیست که چه آینده ای در انتظار این کشور باشد!

واقعیت این است که گذار به دموکراسی، امر بسیار پیچیده ای است و به سادگی اتفاق نمی افتد. از نظر حسین بشیریه، متخصص جامعه شناسی سیاسی، پس از هر انقلابی، برآمدن دیکتاتوری ها طبیعی تر است تا دموکراسی. با جمع بندی مطالعات این حوزه، در مجموع می توان گفت گذار به دموکراسی زمانی رخ می دهد که یک کشور، از جامعه مدنی نیرومندی برخوردار باشد و درخواست دموکراسی از سوی اکثریت اقشار جامعه پیگیری شود. در صورتی که این فشار اجتماعی، با حضور نیروهای دموکراسی خواه در حاکمیت هم زمان شود، می توان به انتقال به دموکراسی امیدوار بود.

در واقع، آن چه که به تغییرات عمده در یک نظام سیاسی منجر می شود، بیش از نیت رهبران، به توازن نیروهای رقیب مربوط می شود. اگر نیروهای موافق و مخالف حاضر در حکومت، به این نتیجه برسند که نمی توانند یکدیگر را حذف کنند و از عقلانیت لازم برای عبور از بحران برخوردار باشند، امکان گذار به دموکراسی افزون خواهد شد. همه این ها در یک بستر فرهنگی اتفاق می افتد. هرگاه جامعه ای از فرهنگی مشارکتی و صلح آمیز برخوردار باشد، بخت گذار آرام افزایش می یابد. به عنوان نمونه، هند که یک جنبش مسالمت آمیز بدون خشونت را از سر گذراند، توانست یک دموکراسی باثبات ایجاد کند.

نکته مهم دیگر، محیط بین المللی مناسب است. به تعبیر حافظ موسوی، شاعر ایرانی، خاورمیانه سرزمین جنگ های پیاپی، در میان صلح های موقت است؛ جایی که در آن دیکتاتوری، امری طبیعی محسوب می شود. حضور نفت، اسراییل، بنیادگرایی اسلامی و قدرت های غربی در این منطقه، امنیت را به دغدغه ای اساسی تبدیل کرده است. جایی که در آن مشکلات حاد امنیتی وجود داشته باشد، دموکراسی به کالایی لوکس تبدیل می شود. در چنین محیطی، نظامیان از وزن بالایی برخوردار می شوند و نمی توان به راحتی مانع حضور آن ها در سیاست شد. مداخله بسیار نظامیان در سیاست، در کشورهایی مانند ایران، پاکستان و ترکیه، یکی از مهم ترین عوامل ضد دموکراسی بوده است.

با تمام این اوصاف و دشواریهای موجود، نمی توان گفت حرکت جهان اسلام به سوی دموکراسی، بکلی متوقف شده است. دانشورانی چون برنارلد لوئیس، جوامع مسلمان را فاقد توانایی لازم برای دموکراسی شدن ارزیابی می کنند. از نظر آن ها، اسلام، مانع بلندی است که مسیر استقرار ارزش های دموکراتیک را سد کرده است. ناکامی جنبش های موسوم به بهار عربی، این دیدگاه را بیش از پیش تقویت کرده است. اما نگاهی ژرف تر به تاریخ اندیشه در دوران معاصر، خط بطلانی بر این دیدگاه می کشد. واقعیت این است که در طول 150 سال اخیر، جنبش های فکری متعددی اعم از سکولار و یا دینی در منطقه ما ظهور کرد که هر یک از آنها مولفه های مقوم دموکراسی را وارد زیست جهان ساکنان جهان اسلام نموده است.

امروزه دیگر ارزش های دموکراتیک همچون تکثرگرایی، جامعه مدنی، مهار قدرت، پاسخگو کردن حاکمان و حقوق شهروندی، ارزش هایی آشنا و محبوب در جهان اسلام بشمار می روند. علاوه بر آن، زنان، به عنوان نیروهای مهم پیش برنده جنبش برابری خواهی، دیگر اقلیتی ضعیف و حاشیه نشین نیستند. آنها، با کسب تجربه و تحصیلات عالی وارد عرصه عمومی حیات خاورمیانه شدند. نظرسنجی های موسساتی چون گالوپ و پیو نشان می دهد که امروزه اکثر مسلمانان، طرفدار دموکراسی هستند و تناقضی میان ارزش های دموکراتیک و اصول مذهبی نمی بینند. از این رو و به عنوان بهره این یادداشت می توان گفت که در جهان اسلام، اگر چه گذار دموکراتیک، در سطح قدرت سیاسی با مانع برخورد نمود، اما جنبش دموکراسی خواهی در سطح اجتماعی و فرهنگی، همچنان در حال پیشرفت و بالندگی است.

216216

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1863638

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: دموکراسی خاورمیانه تونس مصر زنان حضور زنان در جامعه خشونت علیه زنان توسعه پایدار توسعه علمی جهان اسلام گذار به دموکراسی جهان اسلام

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۷۰۲۰۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران جزو چهار کشور نخست دنیا در حوزه سدسازی است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما «علی اکبر محرابیان» در مراسم افتتاح پروژه چند منظوره اومااویا در جنوب شرق کشور سریلانکا که با حضور رؤسای جمهور ایران و سریلانکا برگزار شد، گفت: بر اساس اعلام کمیسیون بین‌المللی سد‌های بزرگ، ایران جزو ۴ کشور نخست دنیا در سد‌های درحال ساخت و نوآوری در سدسازی است و بر اساس اعلام کمیسیون بین المللی آبیاری و زهکشی ایران پنجمین کشور جهان از لحاظ وسعت شبکه‌های مدرن آبیاری و زهکشی است.

وزیر نیرو افزود: در سال‌های گذشته ایران در عرصه تولید تجهیزات و قطعات مورد نیاز تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب موفق شده است بیش از ۹۵ درصد نیاز‌های خود را از داخل کشور تامین کند و هم اکنون بیش از ۲۰۰ سد بزرگ و ۶۰۰ سد کوچک با حجم مخزن حدود ۶۰ میلیارد مترمکعب و حدود ۲.۵ میلیون هکتار شبکه آبیاری و زهکشی مدرن و صد‌ها تصفیه‌خانه آب و فاضلاب در کشور ایران ساخته شده است.

محرابیان بیان کرد: با توجه به ظرفیت فنی و مهندسی کشور در صدور خدمات فنی و مهندسی در بخش آب و برق و فاضلاب ایران توانسته است در سال‌های گذشته ۵۰ پروژه بزرگ آب و برق را در ۲۰ کشور جهان یا به اتمام برساند و یا در حال اجرا داشته باشد.

وی در همین رابطه اظهار داشت: به عنوان نمونه از جمله پروژه‌هایی که با توان مهندسان ایرانی در کشور تاجیکستان به بهره‌برداری رسیده است، می‌توان به سد و نیروگاه سنگ توده اشاره کرد و نیز در حال حاضر پروژه سد راغون که یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های عمرانی جهان در کشور تاجیکستان با ارتفاع ۳۳۵ متر و ظرفیت ذخیره ۱۴ میلیارد متر مکعب است، توسط مشاوران و پیمانکاران بین‌المللی از جمله شرکت‌های ایرانی در حال ساخت است.

محرابیان در ارتباط با توان مهندسی ایران در صنعت برق نیز بیان کرد: در بخش برق بر اساس آمار‌های آژانس بین‌المللی انرژی ایران در حوزه تولید برق حرارتی جزو ۱۰ کشور اول جهان است و در بخش نیروگاه‌های برق آبی نیز به همت متخصصان داخلی، ایران جزو کشور‌های برتر جهان شناخته می‌شود.

وزیر نیرو در ادامه با تاکید بر اینکه می‌توان عرصه‌های فنی و اقتصادی را به عنوان انگیزه‌ای برای توسعه صلح و دوستی بین کشور‌ها و ملت‌ها قلمداد کرد، ادامه داد: در نتیجه رویکرد مثبت دولت‌ها در عرصه بین‌الملل و همکاری آنها در حوزه‌های فنی و مهندسی می‌توانیم به توسعه صلح و دوستی در جهان دست پیدا کنیم.

وی با اشاره به افتتاح پروژه چند منظوره اومااویا در کشور سریلانکا گفت: امروز در کشور سریلانگا گرد هم آمده‌ایم تا یکی از دستاورد‌های مهم اقتصادی و فنی مشترک بین دو کشور را که با توان و تخصص مهندسان ایرانی اجرایی شد، به صورت رسمی به بهره برداری برسانیم.

محرابیان در همین خصوص گفت: طرح چند منظوره اوما اویا که توسط شرکت ایرانی فراب احداث شده است هم اکنون با همت متخصصان دو کشور و توجه ویژه دولتمردان کشور سریلانکا آماده بهره برداری است، یک پروژه پیچیده بود که از جمله اهداف احداث آن می‌توان به تولید ۱۲۰ مگاوات برق، احداث دو سد با کاربرد انتقال میان حوضه‌ای آب، تامین آب شرب بخشی از مردم و تامین آب برای ۵ هزار هکتار زمین کشاورزی اشاره کرد.

وزیر نیرو ادامه داد: طی دوره ساخت این سد و نیروگاه برای بیش از ۱۷۰۰ نفر از مردم خوب و مهربان کشور سریلانکا به صورت مستقیم اشتغالزایی شد و در کنار آن در عملیات ساخت این پروژه رکورد‌های ویژه‌ای در زمینه حفر تونلها، نصب عمیق‌ترین نیروگاه برق آبی در عمق ۷۰۰ متری زمین و تعبیه شفت ۶۱۸ متری و نیز احداث تونل عمودی برای هدایت آب روی توربین‌ها اشاره کرد.

محرابیان افزود: هر کدام از این اقدامات اگر جزو نخستین‌ها در جهان نباشد، به طور قطع درعرصه فنی و اجرایی در زمره پروژه‌های عظیم و برجسته جهان قرار می‌گیرد.

وزیر نیرو در بخش پایانی سخنان خود با قدردانی از زحمات متخصصان ایرانی و سریلانکایی به منظور تحقق این عملیات پیچیده، اظهار داشت: اجرای موفق پروژه چند منظوره اومااویا می‌تواند مقدمه‌ای برای توسعه همکاری‌های ایران و سریلانکا در سایر پروژه‌های مشابه دیگر باشد.

وزیر نیرو گفت: لازم می‌دانم از مواضع مثبت و به حق دولت سریلانکا درباره تهاجم رژیم اشغالگر و کودک‌کش صهیونیستی به غزه و حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق تشکر و قدردانی ویژه کنم.